Insulina jest hormonem produkowanym przez trzustkę, który odpowiada za obniżenie stężenia glukozy we krwi. W produktach spożywczych można wskazać substancje biologicznie czynne, które poprzez swoją aktywność mają istotny wpływ na funkcjonowanie organizmu, również na glikemię. Dla osób z cukrzycą mogą one odgrywać szczególną rolę polegającą na naśladowaniu działania insuliny. Istniejącym terminem „insulinomimetyki” są określane substancje biologicznie czynne, które poprawiają transport glukozy do komórek.

Kwas alfa-liponowy

 Jedną z przebadanych substancji, która może wpływać korzystnie na leczenie cukrzycy jest kwas alfa-liponowy (ALA). Badania wskazują, że opisywany związek wpływa na aktywizację transporterów glukozy zlokalizowanych w komórkach mięśniowych i tłuszczowych. Substancja ta może działać równocześnie na poziomie błon komórkowych, jak i w samych komórkach i tkankach. Wynika to z jej właściwości rozpuszczania się zarówno w wodzie, jak i w środowisku lipidowym. Jako silny przeciwutleniacz neutralizuje obecne w organizmie wolne rodniki oraz hamuje wytwarzanie się nowych. Ma to kluczowe znaczenie u pacjentów z cukrzycą, ponieważ występująca w przebiegu choroby hiperglikemia indukuje stres oksydacyjny, generując tym samym powstawanie reaktywnych form tlenu. Warto nadmienić, iż kwas alfa-liponowy jest pretendentem do aktywacji innych antyoksydantów obecnych w organizmie tj. witaminy C czy witaminy E. Do głównych jej źródeł w żywności należy zaliczyć otręby ryżowe, drożdże, szpinak, brokuły, ziemniaki, pomidory, marchew, buraki, brukselkę, zielony groszek, a także podroby i czerwone mięso. Chcąc maksymalnie wykorzystać prozdrowotne działanie kwasu alfa-liponowego, należałoby rozważyć jego suplementację. Jest to szczególnie wskazane u chorych, którzy mają rozpoznaną neuropatię cukrzycową. Zaburzenia funkcji nerwów w cukrzycy są szczególnie zależne od stresu oksydacyjnego, stąd korzystne działanie w tym powikłaniu cukrzycy właśnie kwasu alfa-liponowego.

Cynamon

Udowodniono, że spożywanie cynamonu, a dokładniej jego ekstraktu, wpływa bezpośrednio na transporter insulinozależny GLUT-4, poprawiając tym samym wchłanianie glukozy przez komórki. Odpowiedzialny jest za to związek zwany metylohydroksychalkonem, który zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny. Ponadto cynamon uznawany jest jako silny przeciwutleniacz chroniący m.in. komórki β trzustki przed stresem oksydacyjnym. Stanowisko Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego jednoznacznie zaleca spożywanie cynamonu. Badania przeprowadzone na grupie osób chorych na cukrzycę typu 2, u których nie wdrożono insulinoterapii, wskazują, że po 40 dniach spożywania 1, 3 lub 6 gramów cynamonu dziennie zmniejszyło się średnie stężenie glukozy w surowicy na czczo (o 29%).

Pomelo

 Liście rośliny Citrus Grandis, której owocem jest pomelo, mogą być źródłem substancji rhoifolin i cosmosiin, które mają największe działanie insulinomimetyczne. Udowodniono, że rhoifolin (5 µM) i cosmosiin (20 µM) wykazują taką samą siłę działania jak 10 nM insuliny. Ponadto, oba związki ułatwiają przemieszczanie transporterów GLUT 4 do błony komórkowej celem poprawy transportu glukozy. Aktywność insulinomimetyczną można przypisać pomelo, dzięki obecnym w nim związkom chemicznym powstałym w wyniku metabolizmu roślin, zwanymi fitochemikaliami.

Należy pamiętać, że omawiane substancje nigdy nie zastąpią insulinoterapii prowadzonej przez pacjentów chorujących na cukrzycę, co najwyżej mogą ją wspierać. Substancje te zwiększają insulinowrażliwość komórek.

Mateusz Michalski
Dietetyk Kliniczny

Bibliografia

1. Jarvill-Taylor, K. J., Anderson, R. A., & Graves, D. J. (2001). A Hydroxychalcone Derived from Cinnamon Functions as a Mimetic for Insulin in 3T3-L1 Adipocytes. Journal of the American College of Nutrition, 20(4), 327–336
2. Kazeem, M. I., Davies, T. C. (2016). Anti-diabetic functional foods as sources of insulin secreting, insulin sensitizing and insulin mimetic agents. Journal of Functional Foods, 20, 122–138
3. Khan, A., Safdar, M., Ali Khan, M. M., Khattak, K. N., & Anderson, R. A. (2003). Cinnamon Improves Glucose and Lipids of People With Type 2 Diabetes.Diabetes Care,26(12), 3215–3218.
4. Rao YK., Lee MJ, Chen K., Lee YC., Wu WS., Tzeng YM., Insulin-Mimetic Action of Rhoifolin and Cosmosiin Isolated from Citrus grandis (L.) Osbeck Leaves: Enhanced Adiponectin Secretion and Insulin Receptor Phosphorylation in 3T3-L1 Cells, Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 1-9
5. Trapani, G. (2015). Insulin mimetics and the management of blood glucose [Blog]. Pobrano z https://blog.iafstore.com/en/insulin-mimetics-and-the-management-of-blood-glucose-a126
6. http://www.diabetes-book.com/insulin-sensitizers-mimetics/